Katedra Logopedii i Zaburzeń Rozwoju

Naukowa refleksja logopedyczna kształtowała się w ówczesnej Wyższej Szkole Pedagogicznej w początku lat osiemdziesiątych dzięki pracom badawczym Profesor Marii Zarębiny. Połączenie wiedzy językoznawczej z niezwykłą intuicją praktyczną stało się asumptem do powołania Podyplomowego Studium Logopedycznego. Profesor Maria Zarębina, kierownik Zakładu Językoznawstwa w Instytucie Filologii Polskiej, stworzyła program i praktyczne założenia studiów logopedycznych, którymi od 1984 roku kierował ówczesny dr Jan Ożdżyński.

Profesor Maria Zarębina wywarła ogromny wpływ na słuchaczy Studium Logopedycznego. Przedstawiając rozbicie systemu językowego w afazji, przekazywała także wiedzę o tym, jak budować kontakt z pacjentem, by „każde spotkanie badawcze było jednocześnie terapeutyczne” (cytat z wykładów). Takie myślenie o logopedii jako nauce teoretycznej i praktycznej jednocześnie jest kontynuowane w obecnej Katedrze Logopedii i Zaburzeń Rozwoju, kierowanej od 2012 przez Profesor Jagodę Cieszyńską – uczennicę Profesor Marii Zarębiny.

Od Podyplomowych Studiów Logopedycznych prowadzonych przez Zakład Językoznawstwa do Katedry Logopedii i Zaburzeń Rozwoju minęło ponad trzydzieści lat. Chronologia rozwoju przebiegała w takiej oto sekwencji; Zakład Logopedii, Katedra Logopedii, Katedra Logopedii i Lingwistyki Edukacyjnej, którymi kierował Profesor Jan Ożdżyński, do czasu powstania Katedry Logopedii i Zaburzeń Rozwoju.

W roku 1983 dzięki inicjatywie dr Marii Rachwał  powstały unikatowe, trzyletnie  Studia Logopedyczne. Studenci polonistyki, psychologii, pedagogiki specjalnej i opiekuńczej mieli możliwość zdobywania wiedzy teoretycznej i praktycznej w wymiarze wówczas na studiach podyplomowych nieosiągalnym. Niezwykła wartość tych studiów wynikała z dużej liczby praktycznych zajęć prowadzonych w gabinetach logopedycznych przez pracowników naukowych uczelni. Studia prowadzone były do 1994 roku.

Obecnie Katedra Logopedii i Zaburzeń Rozwoju prowadzi studia jednolite magisterskie, pierwszego i drugiego stopnia na kierunku Logopedia, Podyplomowe Studia Logopedyczne (kierowane przez dr Katarzynę Sedivy-Mączkę) oraz studia podyplomowe Neurologopedia (kierowane przez dr Ewę Bielendę-Mazur/dr Alicję Kabałę).

Wszyscy pracownicy naukowi Katedry specjalizujący się w wybranych obszarach  badawczych są czynnymi terapeutami. Doświadczenia kliniczne pozwoliły formułować nie tylko refleksję teoretyczną, ale także tworzyć programy terapeutyczne i konstruować wystandaryzowane narzędzia badawcze. Prof. zw. dr hab. Jagoda Cieszyńska-Rożek wraz z zespołem młodych, niezwykle kreatywnych naukowców stworzyła tzw. metodę krakowską, znaną obecnie już nie tylko w Polsce i w Europie, ale także w USA i Kanadzie. Początkowo metoda budowana była w oparciu o doświadczenia terapeutyczne Autorki w pracy z dziećmi niesłyszącymi. Stopniowo, wzbogacana o nowe techniki pracy, stała się systemem oddziaływań w pracy z dziećmi z zaburzeniami komunikacji językowej, dziećmi zdrowymi, a także dorosłymi pacjentami z afazją lub demencją. W 2010 Symultaniczno-Sekwencyjna Nuka Czytania® uzyskała ochronę patentową, która niebawem zostanie rozszerzona na całą metodę krakowską.

Rozwój metody krakowskiej silnie wpłynął na charakter badań w Katedrze Logopedii i Zaburzeń Rozwoju, ukształtował wizerunek zespołu w Polsce i na świecie, dzięki czemu szeregi studentów, zwłaszcza studiów podyplomowych, zasilają coraz częściej terapeuci z krajów europejskich.

W obszarze badań eksperymentalnych oraz dociekań naukowych zespołu Katedry Logopedii i Zaburzeń Rozwoju znajdują się następujące tematy: zaburzenia rozwoju dzieci w wieku niemowlęcym, poniemowlęcym i przedszkolnym, komunikacji językowej (alalia – SLI, afazja dziecięca, zaburzenia słuchu), nabywania języka pisanego (zagrożenie dysleksją i dysleksja), zakłócenia kształtowania się funkcji poznawczych spowodowane chorobami genetycznymi i neurologicznymi, autyzm, zespół Aspergera oraz afazja, demencja oraz problemy związane z nabywaniem języka w sytuacji dwu- i wielojęzyczności.

 

Pracownicy naukowi:

dr hab. Marta Korendo, prof. UKEN – Kierownik Katedry

prof. dr hab. Jadwiga Cieszyńska-Rożek

dr hab. Zdzisława Orłowska-Popek prof. UKEN

dr hab. Halina Pawłowska-Jaroń, prof. UKEN – p.o. Dyrektora Instytutu Nauk o Zdrowiu

dr hab. Ewa Zmuda, prof. UKEN

dr Ewa Bielenda-Mazur

dr Alicja Kabała

dr Małgorzata Kuśnierz

dr Katarzyna Sedivy-Mączka

dr Anna Siudak

dr Iwona Steczko

 

Główne obszary badawcze pracowników katedry (stan obecny):

prof. dr hab. Jadwiga Cieszyńska-Rożek:

1. Rozwój funkcji poznawczych dzieci dwujęzycznych;
2. Zaburzenia rozwoju dzieci w wieku niemowlęcym i poniemowlęcym;
3. Neurobiologiczne podłoże funkcji poznawczych.

 

dr hab. Marta Korendo, prof. UKEN:

1. Rozwój mowy i komunikacji
2. Zaburzenia rozwoju dzieci
3. Dwujęzyczność i wielojęzyczność
4. Przebieg rozwoju poznawczego dzieci przedwcześnie urodzonych
5. Zależności między rozwojem mowy a rozwojem poznawczym i społecznym
6. Mózgowa organizacja funkcji poznawczych

 

dr hab. Zdzisława Orłowska-Popek, prof. UKEN:

1. Rozwój językowy i poznawczy dzieci z FAS i ryzyka FASD.
2. Trening słuchowy i stymulacja językowa w przypadku jednostronnego uszkodzenia słuchu.
3. Monitorowanie rozwoju dzieci przedwcześnie urodzonych i z zaburzeniami neurorozwojowymi.
4. Budowanie systemu językowego u dzieci z zaburzeniami komunikacji językowej.

 

dr hab. Halina Pawłowska-Jaroń, prof. UKEN:

1. Zaburzenia pamięci u dzieci z padaczką a nabywanie języka;
2. Opieka neurologopedyczna nad dzieckiem z FASD w świetle polskich standardów medycznych
3. Rozwój językowy i poznawczy dzieci z FAS i ND-PEA oraz ryzyka FASD

 

dr hab. Ewa Zmuda, prof. UKEN:

1. Rozwój językowy dzieci w normie intelektualnej;
2. Stymulacja funkcji językowych i komunikacyjnych u dzieci z ASD;
3. Trening umiejętności społecznych osób w spektrum autyzmu oraz techniki wspierające proces mentalizacji u dzieci z autyzmem
4. Badania z zakresu teolingwistyki i psycholingwistyki
5. Onomastyka (obecnie badania nad onomastyką literatury dla dzieci i młodzieży)

 

dr Ewa Bielenda-Mazur:

1. Wczesna diagnoza zaburzeń komunikacji językowej i zaburzeń rozwoju.
2. Korelacja poziomu funkcji poznawczych i mowy u dzieci z alalią i dzieci prezentujących rozwój neurotypowy

 

dr Alicja Kabała:

1. Artykulacja dzieci w wieku przedszkolnym – odniesienie do modelu rozwojowego, przyczyny trudności.
2. Zaburzenia komunikacji językowej – dyslalia u dzieci i dorosłych.
3. Specyfika interpretacji tekstu dziennikarskiego – logopedia medialna.

 

dr Małgorzata Kuśnierz:

1. Rozwój mowy dzieci z zespołem Downa oraz innymi zespołami genetycznymi.
2. Zastosowanie techniki Manualnego Torowania Głosek® w terapii dzieci z zaburzeniami komunikacji językowej
3. Wczesna nauka czytania – etap przedszkolny.

 

dr Katarzyna Sedivy-Mączka:

1. Stymulacja komunikacji językowej dzieci z autyzmem oraz zespołami genetycznymi;
2. Zastosowanie techniki Manualnego-Torowania Głosek w terapii,;
3. Zaburzenia umiejętności czytania.

 

dr Anna Siudak:

1. Diagnoza i terapia afazji u osób dorosłych;
2. Terapia neurologopedyczna w przebiegu chorób neurodegeneracyjnych;
3. Zaburzenia miofunkcjonalne u dzieci.

 

dr Iwona Steczko:

1. Akwizycja języka w zakresie struktur składniowych
2. Językowe świadectwa kultury funeralnej w Krakowie w XIX wieku

 

Konferencje i inne ważne wydarzenia organizowane i współorganizowane w Katedrze:

– I Międzynarodowa Neurobiologiczna Konferencja Naukowa: Neurobiologiczne podstawy wczesnej terapii zaburzeń rozwojowych, 9.05.2014, UP, Kraków; Organizator: Katedra Logopedii i Zaburzeń Rozwoju (dr M. Błasiak-Tytuła, dr A. Siudak), Gość specjalny: prof. Manfred Spitzer (Ulm, Niemcy).

– V Ogólnopolska Konferencja Naukowa: Nowa Logopedia – Rozumienie – diagnoza i terapia, 18.12.2014, UP Kraków. Organizator: Małopolski Oddział Polskiego Towarzystwa Logopedycznego (dr hab. M. Korendo, dr M. Błasiak-Tytuła, dr A. Siudak),

– II Międzynarodowa Neurobiologiczna Konferencja Naukowa: Piękno neurobiologii – mózg wzrokowy w działaniu, 28.05.2015, UP Kraków. Organizator: Katedra Logopedii i Zaburzeń Rozwoju (dr M. Błasiak-Tytuła, dr A. Siudak, dr Z. Orłowska-Popek), Gość specjalny: prof. Jerzy Vetulani (Kraków).

– VI Ogólnopolska Konferencja Naukowa: Nowa Logopedia – Diagnoza i terapia osób starszych, 19.11.2015, UP Kraków.Organizator: Małopolski Oddział Polskiego Towarzystwa Logopedycznego (dr A. Siudak, dr hab. H. Pawłowska-Jaroń), Gość specjalny: prof. J. Panasiuk (Lublin), prof. S. Milewski (Gdańsk), prof. M. Rutkiewicz-Hanczewska (Poznań), prof. Modrzejwski (Kraków)

– III Międzynarodowa Neurobiologiczna Konferencja Naukowa: Glottodydaktyka i logopedia z perspektywy neurobiologicznej, 26.06.2016, UP, Kraków; Organizator: Katedra Logopedii i Zaburzeń Rozwoju (dr M. Błasiak-Tytuła, dr A. Siudak, dr Z. Orłowska-Popek), Gość specjalny: prof. Władysław Miodunka (UJ, Polska)

– 05.2018, Symultaniczno – Sekwencyjna Nauka Czytania w przedszkolu i szkole Ogólnopolska Konferencja w Ciechanowie, Konferencja współorganizowana przez: Katedrę Logopedii i Zaburzeń Rozwoju Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie.

– XXI Kongres Polskiego Towarzystwa Neuropsychologicznego Neuropsychologia i neurologopedia: mózg i język w procesie poznawania świata, Organizatorzy: Polskie Towarzystwo Neuropsychologiczne, Katedra Logopedii i Zaburzeń Rozwoju w Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie (M. Korendo, H. Pawłowska-Jaroń, Z. Orłowska-Popek, E. Bielenda-Mazur) oraz Partnerzy: Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku i Uniwersytet Winnicki (Ukraina); Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, 30 listopada – 1 grudnia 2018 roku.

– 06.2019, Symultaniczno – Sekwencyjna Nauka Czytania® w przedszkolu i szkole II Ogólnopolska Konferencja w Miedźnej,  Konferencja współorganizowana przez: Katedrę Logopedii i Zaburzeń Rozwoju Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie.

– IV edycja Neurobiologicznej Konferencji Naukowej Neurobiologiczne uwarunkowania diagnozy i terapii, 15-16 listopada 2019 Organizator: Katedra Logopedii i Zaburzeń Rozwoju Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, 4 listopada

– V Neurobiologiczna Konferencja Naukowa Słuch – Słuchanie – Słyszenie Organizator: Katedra Logopedii i Zaburzeń Rozwoju Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, 4 listopada 2022

– Konferencja naukowa Diagnoza i terapia miofunkcjonalna-ujęcie interdyscyplinarne

Organizator: Katedra Logopedii i Zaburzeń Rozwoju Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, 17 listopada 2023

 

 

Wydawane czasopisma i serie naukowe

– ANNALES UNIVERSITATIS PAEDAGOGICAE CRACOVIENSIS. STUDIA LOGOPAEDICA (ISSN 2083-7283) to rocznik naukowy Katedry Logopedii i Zaburzeń Rozwoju w Instytucie Nauk o Zdrowiu wydawany przez Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie; ukazywał się pierwotnie w latach 2006-2017, wznowiony w 2023.

– „Nowa Logopedia”, wyd. Collegium Columbinum – seria monografii wieloautorskich

– „Neurologopedia”, wyd. WIR- seria monografii wieloautorskich

 

Inna aktywność katedry

– Udział w pracach zespołu ekspertów ds. opracowania polskich rekomendacji  diagnostyczne FASD – pod patronatem Min. Zdrowia i PARPY

– Przygotowanie artykułów eksperckich na stronę fundacji Archipelag (https://fundacja-archipelag.com/)

– Udział w jury Nagrody Słonecznika (za inicjatywy dla dzieci i młodzieży w Polsce)

– Projekt realizowany na zamówienie Wydziału Zdrowia Urzędu Miasta Krakowa -Stymulacja poznawcza i komunikacyjna dla seniorów w Domu Pomocy Społecznej (3 DPS-y) (prof. Halina Pawłowska-Jaroń, dr Anna Siudak)

– „Kompetentny nauczyciel – mistrz i wychowawca”. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (dr Alicja Kabała, dr Iwona Steczko)

 – Współorganizowanie (razem z Centrum Metody Krakowskiej) webinariów dla nauczycieli i logopedów od kwietnia 2020 i nadal

– Szkolenia dla rodziców i terapeutów

– Współorganizacja  Dnia Wcześniaka ze Szpitalem Uniwersyteckim Oddział Kliniczny Neonatologii w Krakowie

– Wykłady dla rodziców w ramach Uniwersytetu Dzieci UKEN w Krakowie

– Wykłady w Szpitalu Uniwersyteckim dla lekarzy neonatologów

– Uczestnictwo w Festiwalu Nauki na Rynku Głownym (Katedra organizowała stanowisko reprezentujące UP) – maj 2018, 2019 r. Kraków

– 09.2021r. udział Katedry Logopedii i Zaburzeń Rozwoju w Uniwersytecie II wieku UP, z cyklem wykładów pt. „Jak ocenić rozwój dziecka, podnieść jego iloraz inteligencji i radośnie nauczyć czytać”. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

– Projekt edukacyjny: Solidarni z Ukrainą. Projekt współfinansowany z NAWY. Kurs języka polskiego dla studentów z Ukrainy. 2022

– Projekt edukacyjny: Uniwersytet II Wieku. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Kurs języka polskiego dla dzieci z Ukrainy (dzieci w wieku 5-8 lat). 2022-2023